HFMD Ancaman Tersembunyi Kesihatan Dewasa
Penyakit Tangan, Kaki dan Mulut (HFMD) sering dianggap sebagai penyakit ringan yang biasa menyerang kanak-kanak, tetapi kebelakangan ini, Malaysia menyaksikan peningkatan ketara dalam kes HFMD, termasuk dalam kalangan orang dewasa. Menurut laporan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), kes HFMD telah menunjukkan peningkatan mendadak sejak suku pertama tahun ini, membimbangkan banyak pihak termasuk komuniti kecergasan dan kesihatan [1].
HFMD disebabkan terutamanya oleh jangkitan virus dari keluarga Enterovirus, terutamanya Coxsackievirus A16 dan Enterovirus 71 (EV71) [2]. Jangkitan ini biasanya merebak melalui sentuhan langsung dengan cecair tubuh seperti air liur, lendir hidung, cecair lepuh, atau najis individu yang dijangkiti. Virus ini boleh bertahan lama di permukaan persekitaran, menjadikannya mudah tersebar dalam komuniti padat termasuk pusat kecergasan, gimnasium, taman permainan dan tempat kerja [3].
Dari sudut patofisiologi, selepas virus memasuki tubuh melalui saluran pernafasan atas atau saluran penghadaman, ia akan membiak dalam tisu limfoid di kawasan mulut dan usus kecil [4]. Virus kemudiannya menyebar melalui darah (viremia) ke pelbagai organ seperti kulit, membran mukosa, dan sistem saraf pusat. Ini menyebabkan munculnya simptom utama seperti demam, sakit tekak, ruam merah berbintik atau lepuh pada tangan, kaki, mulut, dan kadangkala punggung [5]. Dalam kes yang lebih teruk, terutamanya akibat jangkitan EV71, HFMD boleh menyebabkan komplikasi serius seperti ensefalitis, meningitis aseptik, dan edema paru-paru yang boleh membawa maut [6].
Walaupun HFMD sering dikaitkan dengan kanak-kanak di bawah umur lima tahun, orang dewasa yang mempunyai sistem imun lemah atau mereka yang terdedah kepada virus secara berterusan juga berisiko untuk dijangkiti [7]. Dalam kalangan orang dewasa yang aktif secara fizikal, HFMD boleh memberi kesan besar terhadap rutin kecergasan dan kesihatan keseluruhan. Demam tinggi, keletihan melampau, sakit badan, dan lepuh yang menyakitkan boleh menyebabkan ketidakupayaan untuk bersenam atau melakukan aktiviti fizikal dengan selamat. Selain itu, jangkitan ini boleh memanjangkan masa pemulihan dan menurunkan prestasi fizikal dalam tempoh beberapa minggu selepas simptom reda [8].
Kesan domino terhadap kesihatan fizikal boleh berlaku apabila seseorang dewasa yang aktif terpaksa berhenti bersenam dalam jangka masa panjang. Kehilangan jisim otot, penurunan ketahanan kardiovaskular, serta gangguan pada rutin pemakanan dan tidur boleh berlaku, sekaligus meningkatkan risiko masalah kesihatan lain seperti obesiti, hipertensi dan diabetes [9]. Tambahan pula, tekanan mental akibat ketidakupayaan untuk beraktiviti seperti biasa boleh memberi impak negatif terhadap kesejahteraan psikologi [10].
Pencegahan adalah kunci utama dalam mengawal penularan HFMD. Amalan kebersihan tangan yang baik, pembasmian kuman peralatan senaman, pengelakan daripada berkongsi botol air, dan menjauhi pusat kecergasan apabila mengalami simptom adalah langkah penting yang perlu dipatuhi. Bagi komuniti kecergasan dan tempat awam, pelaksanaan prosedur operasi standard (SOP) kesihatan yang ketat seperti pemeriksaan suhu, penyediaan pencuci tangan, dan pembasmian kuman berkala adalah amat penting untuk mencegah kluster jangkitan HFMD di kalangan orang dewasa.
Sebagai kesimpulan, walaupun HFMD lebih dikenali sebagai penyakit kanak-kanak, peningkatan kes dalam kalangan orang dewasa di Malaysia menuntut perhatian serius. Jangkitan ini bukan sahaja memberi kesan terhadap kesihatan individu, malah menjejaskan kemampuan mereka untuk mengekalkan gaya hidup aktif dan sihat. Langkah pencegahan yang konsisten serta kesedaran tentang risiko HFMD dalam komuniti dewasa adalah penting untuk memastikan kesihatan masyarakat terus terpelihara.
Rujukan
1. Ministry of Health Malaysia. Press Release: Increase in Hand, Foot and Mouth Disease (HFMD) Cases in Malaysia. 2025.
3. Khor CS, Ong KC, Mah JK, Chan YF. Acute encephalomyelitis caused by Enterovirus 71 infection: a review on the pathogenesis, clinical manifestations and management. Int J Infect Dis. 2018;72:154-160.
4. Solomon T, Lewthwaite P, Perera D, Cardosa MJ, McMinn P, Ooi MH. Virology, epidemiology, pathogenesis, and control of enterovirus 71. Lancet Infect Dis. 2010;10(11):778-790.
5. Kaminska K, Martinetti G, Lucchini R, Kaya G, Mainetti C. Hand-foot-and-mouth disease: a new emerging infection affecting adolescents and adults. Dermatology. 2013;227(4):300-304.
6. Wang Y, Feng Z, Yang Y, Self S, Gao Y, Longini IM Jr, et al. Hand, foot, and mouth disease in China: patterns of spread and transmissibility. Epidemiology. 2011;22(6):781-792.
7. Chong CY, Chan KP, Shah VA, Ng WY, Lau G, Teo TE, et al. Hand, foot and mouth disease in Singapore: a comparison of fatal and non-fatal cases. Acta Paediatr. 2003;92(10):1163-1169.
8. Lum LC, Wong KT, Lam SK, Chua KB, Goh AY, Lim WL. Fatal enterovirus 71 encephalomyelitis. J Pediatr. 1998;133(6):795-798.
9. Booth FW, Roberts CK, Laye MJ. Lack of exercise is a major cause of chronic diseases. Compr Physiol. 2012;2(2):1143-1211.
10. Stults-Kolehmainen MA, Sinha R. The effects of stress on physical activity and exercise. Sports Med. 2014;44(1):81-121.
Saya adalah Dokter perubatan ( MD, Hasanuddin University), pemegang ijazah sarjana Masters in Public Health (MPH, University of Malaya) dan jurulatih peribadi bertauliah (CPT NASC) yang berminat dalam sukan bina badan dan pemakanan sihat. Objektif utama saya adalah memerangi ” Fad Diet ” dan ” Bro Science ” dengan mengongsi artikel yang disokong oleh fakta dan bukti saintifik.
